Astronomik Gözlem| Teleskoplar Ve Çeşitleri

Teleskop, uzaydan gelen her türlü radyasyonu alıp görüntüleyen astronomların kullandığı, bir rasathane cihazıdır. 1608 yılında Hans Lippershey tarafından icat edilmiş, 1609 yılında Galileo Galilei tarafından ilk defa, gökyüzü gözlemleri yapmakta kullanılmıştır.

Teleskop Türleri

Optik teleskoplar, ışık toplama ve odaklama sistemine göre iki genel
kategoriye ayrılabilir:
1) Aynaları kullanan Yansıtıcı (reflektif, aynalı) Teleskoplar
2) Mercekleri kullanan Kırıcı (refraktif, mercekli) Teleskoplar

Teleskopların tarihçesi

Isaac Newton, 1668’de ilk yansıtıcı
teleskobu yaptı, toplanan ışık küçük bir
diyagonal ayna ile teleskopun yan
tarafına monte edilmiş bir gözmerceğine
yansıtılıyordu.
Bilinen en eski çalışan teleskop 1608’de Hans Lippershey tarafından
yapıldı. Bu ilk kırıcı teleskoplar, dışbükey objektif ve içbükey
gözmerceğinden oluşuyordu. Galileo, bu tasarımı bir sonraki yıl
astronomik kullanım için geliştirdi.

1. Mercekli Teleskop

İlk teleskoplar refraktördü. Günümüzde mağazalarda satılan
küçük teleskoplar ve tüfek dürbünleri refraktör türündendir.

Kırıcı (refraktif, mercekli) TeleskopEn basit haliyle, kırıcın teleskop (refraktör), gelen ışığı toplamak ve gözmerceğineodaklamak için bir yakınsama merceği (birincil mercek veya objektif olarak da
adlandırılır) kullanır ve ardından gözmerceğiyle görüntüyü büyütür.

 Refrakter teleskopların optik sistemi ilk hizalamadan sonra
reflektör teleskoplara göre hizalamanın bozulmasına karşı daha
dirençlidir.
 Tüpün içi atmosferden yalıtılmış olduğundan merceğin iç
yüzeyinin nadiren temizlenmesi gerekir.
 Tüp dışarıya kapalı olduğundan, hava akımları ve değişen
sıcaklıklara bağlı etkiler olmaz. Bu, görüntülerin aynı boyuttaki bir
reflektör teleskopundan daha sabit ve daha keskin olduğu
anlamına gelir.

 

2. Aynalı Teleskop

 

 

• Yansıtıcı teleskoplar refraktörlerden daha kompakttır (daha küçük bir
  hacime sığar): İkinci bir ayna yansıtılan ışık huzmesini kendi üzerine
  katlamak için kullanılarak teleskopun toplam uzunluğu yaklaşık yarıya
  indirilebilir.
• Işık aynanın bir yüzeyinden yansıdığı için, reflektörlü teleskopun
  aynasının sadece bir tarafının mükemmel olması gerekirken, bir
  refraktörün objektif merceğinin cilalanması ve temizlenmesi gereken iki
  yüzeyi vardır.
• Büyük bir ayna, küçük bir ayna kadar ince olabilir, ancak büyük bir
  mercek küçük bir mercekten daha kalın (daha ağır) olmalıdır. Büyük
  çaplarda, mercekler aynalardan çok daha ağır olur.

Teleskopların Bileşenleri

Objektif lens veya ayna ışığı toplar ve odak noktasında bir
görüntü oluşturur.
Ana optik elemanlar – objektif (ve ikincil ayna) – geleneksel
olarak “tüp” olarak adlandırılan yapının içinde yer alır.
Tüp, teleskopu iki eksen etrafında döndürerek, bir
gökcismine yönelten ve dünyanın dönmesinden ötürü
doğudan batıya doğru hareket ederken onu takip etmeyi
sağlayan bir altlık (kundak) ile desteklenir.
Bir gözmerceği veya oküler mercek, objektifin odak
noktasına yakın yerleştirilen ve oluşan görüntüyü büyüten
için bir mercek türüdür.

 

Teleskopların performansı

Daha iyi görebilmek için tek çözüm teleskopların çapını
arttırmaktır, çünkü açısal çözünürlük ve ışık toplama
gücü, birincil aynanın çapı arttıkça artmaktadır.
Bu ışık ve çözünürlük gücü ihtiyacı, Galileo’dan beri
teleskop boyutunda sürekli bir artış olmasının sebebidir.

Teleskop açıklığının zamanla büyümesi, Galileo’yla 17. yüzyılın
başlarında başladı ve günümüzde devam ediyor. Büyük teleskoplar,
Evren görüşümüzü şekillendirmeye devam eden keşiflere yol açtı.

 

Teleskoplarda Büyütme

Teleskoplar ayrıca bir görüntüyü büyütmek için de
kullanılabilir.
Bir teleskopun büyütücü gücü, teleskopta görülen bir
nesnenin görünen boyutunun cismin gözle görüldüğü
zamanki boyutuna oranıdır.
Teleskoplar, nesnelerin açısal çapını büyütür.

Herhangi bir teleskop için kullanışlı büyütme gücünün
pratik sınırı, milimetre cinsinden objektif çapının yaklaşık
iki katıdır.
Örneğin, 3 “(75mm) bir teleskop maksimum teorik büyütme
gücü 150x’dir. 6″ (150mm) bir teleskop 300x’e kadar ve
8″(200mm) bir teleskop 400x’e kadar büyütebilir.
Sınırın üstündeki yüksek büyütmelerde görüntü bozulur,
teleskop fazladan herhangi bir detayı ortaya çıkaramaz.

Radyo Teleskoplar

Radyo dalgaları görünür ışığa kıyasla çok uzun dalga boylu ve
düşük enerjiye sahip olduklarından;
 Alınan radyasyon çok zayıftır,
 çözünürlük çok yüksektir

Dolayısıyla, bir radyo teleskobu çanağının çapı, astronomik
kaynakların çok zayıf radyo emisyonunu algılamak için bir optik
teleskopun aynasından çok daha büyük olmalıdır.
Bir radyo teleskopunun amatör bir optik teleskopla kolayca
görülebilen detayları ayırt etmek için 40 km çapında olması
gerekir

Astronomi Serisi İçin: Buraya Tıklayın

 

Kaynaklar

1) http://en.wikipedia.org/wiki/Electromagnetic_spectrum
2) http://csep10.phys.utk.edu/astr162/lect/light/spectrum.html
3) http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/ems1.html
4) http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/vision/solirrad.html#c1
5) http://continuingeducation.construction.com/article.php?L=68&C=488
&P=6
6) http://en.wikipedia.org/wiki/Sunlight
7) http://www.astr.ua.edu/keel/techniques/eye.html
8) http://en.wikipedia.org/wiki/Naked_eye#Naked_eye_in_astronomy
9) http://csep10.phys.utk.edu/astr162/lect/light/limitations.html
10) A Question and Answer Guide to Astronomy, P.,Y., Bely, C., Christian,
and J.,R., Roy; 2010; Cambridge University Press
11)http://www.astro.virginia.edu/class/oconnell/astr130/telescopes.html
12)Encyclopedia of Space and Astronomy, J.,A., Angelo, Jr; 2006; Facts
On File, Inc.
13)http://eastexastronomy.blogspot.com/
14)http://astro.uchicago.edu/vtour/40inch/
15)http://en.wikipedia.org/wiki/Eyepiece